Polska medycyna może mieć powody do dumy – naukowcy z krajowych ośrodków badawczych dokonują przełomowych odkryć w walce z chorobą Alzheimera. Ich ustalenia rzucają nowe światło na mechanizmy rozwoju tej coraz powszechniejszej dolegliwości, a w konsekwencji mogą przyczynić się do stworzenia skuteczniejszych metod leczenia i zapobiegania.
Szczególnie interesujące są wyniki badań dotyczących roli miedzi w organizmie pacjentów cierpiących na chorobę Alzheimera. Okazuje się, że nieprawidłowy poziom tego pierwiastka w tkankach może być ściśle związany z rozwojem charakterystycznych dla tej choroby zmian neurodegeneracyjnych. Dzięki dokładniejszemu poznaniu tych zależności naukowcy mogą opracować nowe podejście do diagnozy i leczenia alzheimera, ukierunkowane na regulację poziomu miedzi w organizmie.
Diagnostyka choroby
Najnowsze badania wskazują na przełomowe odkrycia w diagnostyce choroby Alzheimera. Wczesne wykrywanie tej choroby jest teraz możliwe dzięki biomarkerom wykrytym w płynie mózgowo-rdzeniowym i krwi. To umożliwia rozpoczęcie ukierunkowanego leczenia na wcześniejszym etapie, co potencjalnie może zmienić wyniki leczenia pacjentów.
Naukowcy odkryli także, że infekcje wirusowe, w tym COVID-19, mogą przyspieszać rozwój choroby Alzheimera. Dlatego szczepienia przeciwko powszechnym wirusom, takim jak grypa i opryszczka, mogą być skuteczną metodą prewencji i opóźniania wystąpienia objawów tej choroby.
Ostatnio ogłoszone kryteria rozpoznania choroby Alzheimera wymagają potwierdzenia zarówno typowego fenotypu klinicznego, jak i biomarkerów choroby. Badania wykazały, że najlepsze wyniki w diagnostyce uzyskuje się wykorzystując biomarkery w płynie mózgowo-rdzeniowym, które charakteryzują się wysoką użytecznością diagnostyczną i zgodnością z badaniem PET/CT.
Badania kliniczne
Trwają obiecujące badania kliniczne nad nowymi terapiami w leczeniu choroby Alzheimera. Inhibitory kinazy tyrozynowej, takie jak ponatynib i ibrutynib, wykazują potencjał w zmniejszaniu stanu zapalnego mózgu. Terapie antysensownym RNA, jak BIIB080, celują w problematyczne białka tau. Badania nad cząsteczką DDL-920 wykazały poprawę pamięci i funkcji poznawczych u myszy z odpowiednikiem choroby Alzheimera. Naukowcy nie zaobserwowali istotnych skutków ubocznych, co daje nadzieję na bezpieczne leczenie u ludzi.
Badanie wskazało, że forma witaminy B3, rybozyd nikotynamidu (suplement NAD), może pomagać usunąć uszkodzone mitochondria z mózgu. Substancja urolityna A, naturalnie występująca w granatach, może poprawiać pamięć i wspomagać leczenie choroby Alzheimera. Badania kliniczne dotyczące chorób mięśni związane z substancją urolityna A okazały się skuteczne.
Specjaliści podkreślają, że substancja zawarta w granatach, orzechach włoskich i truskawkach może zmniejszać ryzyko wystąpienia skutków ubocznych, gdy jest suplementowana regularnie. Wstępne badania nad substancją urolityna A sugerują, że może być skuteczna w zmniejszaniu ryzyka choroby Alzheimera. Badania nad suplementacją NAD nie wykazały żadnych poważnych skutków ubocznych.
Rola genetyki
Genetyka odgrywa kluczową rolę w rozwoju choroby Alzheimera. Badania nad biomarkerami genetycznymi umożliwiają identyfikację osób z większym ryzykiem zachorowania. Naukowcy skupiają się na analizie genów związanych z produkcją białek amyloidu-beta i tau. Zrozumienie predyspozycji genetycznych może prowadzić do opracowania spersonalizowanych strategii prewencyjnych i terapeutycznych.
Osoby dziedziczące jeden allel ApoE4 zwiększają ryzyko choroby Alzheimera, a osoby dziedziczące allele ApoE4 od obu rodziców są jeszcze bardziej narażone. Genotyp ApoE4 wiąże się z podwyższonym ryzykiem wystąpienia choroby Alzheimera po 65. roku życia.
Wczesna identyfikacja osób narażonych na rozwój choroby Alzheimera za pomocą badań genetycznych umożliwia wykrycie pierwszych zmian neuropatologicznych przed pojawieniem się pierwszych objawów klinicznych. Programy wsparcia psychicznego i edukacyjne stają się bardziej efektywne, gdy choroba jest zdiagnozowana na podstawie badań genetycznych.
Indywidualizacja leczenia oparta na badaniach genetycznych pozwala na dostosowanie terapii do konkretnego profilu genetycznego pacjenta, co zwiększa skuteczność leczenia. Wiedza o genetycznym ryzyku dla choroby Alzheimera umożliwia spersonalizowany plan zdrowego stylu życia, który może opóźnić pojawienie się objawów choroby.
Badania genetyczne są kluczowym elementem walki z chorobą Alzheimera, umożliwiającą wczesną diagnozę, indywidualizację leczenia i zmianę stylu życia dla poprawy jakości życia pacjentów narażonych na rozwój tej choroby.
Neurobiologia
Najnowsze badania neurobiologiczne koncentrują się na roli fal mózgowych gamma w procesach poznawczych i pamięci operacyjnej. U pacjentów z wczesnymi objawami choroby Alzheimera zaobserwowano zmniejszenie oscylacji gamma. Cząsteczka DDL-920 pobudza neurony krytyczne dla powstawania fal gamma, co może przywrócić funkcje poznawcze.
Badania wskazują również na znaczenie zapalenia układu nerwowego w rozwoju choroby Alzheimera, otwierając nowe możliwości terapeutyczne. Prognozy demograficzne pokazują, że starzenie się społeczeństw jest procesem szybkim, a choroby mózgu stanowią 35% wszystkich obciążeń chorobowych w Europie. Szacuje się, że 127 milionów Europejczyków cierpi obecnie na przynajmniej jedną chorobę mózgu.
W Polsce obecnie 400 000 osób cierpi na otępienie, z 250 000 przypadków choroby Alzheimera, a przewiduje się, że do 2020 roku na tę chorobę zachoruje około miliona osób. Wskazuje to na pilną potrzebę dalszych badań nad neurobiologią oraz nowymi terapiami, które mogłyby poprawić funkcje poznawcze pacjentów.
Polskie osiągnięcia w medycynie
Wśród najnowszych polskich odkryć medycznych na uwagę zasługują badania prowadzone przez zespół prof. Tomasza Guzika z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu w Edynburgu. Naukowcy zidentyfikowali, w jaki sposób nadciśnienie uszkadza konkretne obszary mózgu, co może prowadzić do demencji. Analizując dane od 30 000 pacjentów z Wielkiej Brytanii i Włoch, zespół prof. Guzika zaobserwował zmiany w dziewięciu regionach mózgu, w tym w skorupie i istocie białej.
To przełomowe odkrycie może umożliwić wczesną identyfikację osób zagrożonych demencją i opracowanie skuteczniejszych terapii. Pozwoli również lepiej zrozumieć związek między chorobami układu krążenia, takimi jak nadciśnienie, a rozwojem schorzeń neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera.
Ponadto, polski naukowiec prof. Krzysztof Liberek z Uniwersytetu Gdańskiego został niedawno uhonorowany prestiżową Nagrodą Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej 2023 za badania nad białkami opiekuńczymi, które mogą odegrać kluczową rolę w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych. Jego odkrycia mogą być istotne dla rozwoju bardziej skutecznych terapii nie tylko w przypadku choroby Alzheimera, ale także innych schorzeń, takich jak choroba Parkinsona.
Perspektywy leczenia
Przyszłość leczenia choroby Alzheimera rysuje się obiecująco. Naukowcy koncentrują się na nowych podejściach terapeutycznych, takich jak zastosowanie leków o zmienionym przeznaczeniu, na przykład metforminy oraz agonistów receptora GLP-1. Te obiecujące opcje terapeutyczne mogą przynieść znaczące korzyści w walce z tą chorobą. Równie istotne są modyfikacje stylu życia, m.in. utrzymywanie optymalnego ciśnienia krwi, poziomu cukru we krwi oraz cholesterolu LDL.
Profilaktyka choroby Alzheimera to kolejny kluczowy aspekt. Regularna aktywność fizyczna, suplementacja witaminy D oraz zapewnienie prawidłowego snu mogą skutecznie zapobiegać rozwojowi tej choroby. Ponadto, szczepienia przeciwko grypie, zapaleniu płuc i półpaścowi również mogą obniżać ryzyko zachorowania.
Badania nad wpływem dwujęzyczności na strukturę mózgu dostarczają obiecujących dowodów na długoterminowe korzyści zdrowotne. Osoby dwujęzyczne wykazują większą objętość hipokampa, co może chronić mózg przed zmianami związanymi z wiekiem i postępem choroby Alzheimera. Dalsze badania w tym obszarze mają potencjał do odkrycia nowych, skutecznych sposobów zapobiegania i leczenia tej poważnej choroby.
